Wspólne oświadczenie ICOM i ICOMOS w sprawie zmiany statusu Hagii Sophii

Fot. Wikimedia.commons

W odpowiedzi na dekret prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdoğana z 10 lipca b. r. na stronie ICOM ukazało się oświadczenie:

Wraz ze społecznością międzynarodową ICOM i ICOMOS wspólnie wyrażają zaniepokojenie decyzją władz tureckich o zmianie statusu Hagii Sophia z muzeum na meczet oraz konsekwencjami, jakie te działania mogą mieć ochrony i dostępności tego wybitnego kulturowego i artystycznego dziedzictwa.

Od 1934 roku Hagia Sophia funkcjonowała jako muzeum, co stanowiło symboliczny gest otwarcia dla publiczności spektakularnego, wielowarstwowego bogactwa kulturowego tego miejsca. Od tamtego czasu Turcy i turyści z całego świata mieli okazję odwiedzać to arcydzieło architektury i kontemplować znajdujące się w nim wspaniałe dzieła sztuki z okresu bizantyjskiego i osmańskiego w duchu wymiany międzykulturowej wpisanej w DNA muzeum.

ICOM od dziesięcioleci opowiada się za rolą muzeów
jako miejsca spotkań otwartego dla wszystkich bez wyjątku,
kreatywnej przestrzeń, w której ludzie mogą zaangażować się w dziedzictwo kulturowe
we wszystkich wymiarach, łącząc przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.

Alberto Garlandini, prezes ICOM

ICOMOS ma nadzieję, że dzieła sztuki reprezentujące
wszystkie warstwy kulturowe świątyni Hagia Sophia będą nadal prezentowane obok siebie, jak było to możliwe od
utworzenie muzeum w 1934 roku.

Toshiyuki Kono, prezes ICOMOS

Znaczenie tego wspólnego dziedzictwa zostało wzmocnione wpisaniem świątyni na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1985 roku i zobowiązaniami, jakie w związku z tym nałożono na Turcję jako państwo-stronę. Podkreśla to rolę Hagii Sophii jako niezastąpionego świadectwa wielokulturowej przeszłości i ciągłego dialogu między kulturami – pomnika, który przetrwał próbę czasu z korzyścią dla obecnych i przyszłych pokoleń. ICOM i ICOMOS podzielają opinię, że ochrona i dostępność muszą nadal znajdować się w centrum zainteresowania zarządzających Hagią Sophią, niezależnie od jej przyszłej funkcji i jurysdykcji.

Funkcjonując jako muzeum, Hagia Sophia służyła również jako miejsce edukacji i badań, czerpiąc korzyści z wymiany wiedzy między kuratorami, naukowcami i specjalistami. Ciągłe dyskusje, w których uczestniczą eksperci tureccy i zagraniczni, z pewnością wzbogacają wiedzę o zabytku i wspierają działania konserwatorskie mające na celu złagodzenie wpływu czasu na konstrukcję świątyni. Dyskusje w gronie ekspertów muszą być kontynuowane, szczególnie w celu zapewnienia przyszłej opieki nad Hagią Sophią w każdym aspekcie jej konserwacji.

ICOM wyraża nadzieję, że muzealna rola Hagii  Sophii znajdzie swoją
kontynuację, podkreślając znaczenie zachowania świątyni
i ciągłej jej dostępności dla opinii publicznej i ekspertów.

Peter Keller, dyrektor generalny ICOM

Nie należy naruszać sposobu prezentacji Hagii Sophii, ze
wszystkimi jej warstwami, aby ten wspaniały pomnik
światowej historii architektury mógł dalej inspirować nas jako
symbol międzywyznaniowego braterstwa i pokoju na świecie.

ICOMOS Turcja

Z tych powodów ICOM i ICOMOS oraz ich odpowiednie komitety, które już wyraziły smutek z powodu utraty statusu muzeum tego symbolicznego pomnika, zgadzają się z oświadczeniami organizacji partnerskich, takich jak UNESCO, a także społeczności akademickiej.

Paryż, 15 lipca 2020 r